Prachtig land

Het zit er (bijna) weer op. Na bijna drie jaar in Zuid-Afrika keren we terug naar Arnhem. Wat laten we achter? Een prachtig land met een heerlijk klimaat, fantastische natuur, lieve mensen en lekker eten. “Daar moet je gewoon elke dag van genieten – totdat er een gek voorbij komt die je een kogel door je kop schiet”, grapten we vaak tegen Nederlands bezoek.
Een geintje met een serieuze ondertoon. Criminaliteit kán hier heel heftig en gewelddadig zijn, dat zullen we niet ontkennen. Maar gelukkig hebben wij – noch onze gasten – het ooit aan den lijve ondervonden. Ook hordes Oranje-supporters konden thuis vertellen dat het lang niet zo erg was als ze hadden gedacht.
De beeldvorming van Zuid-Afrika is wat criminaliteit betreft nog steeds sterk overtrokken. Toen wij in 2005 afreisden om onze adoptiezoon op te halen, werd er verteld dat er bewust een vlucht werd geregeld die in de ochtend landde, omdat het véél te gevaarlijk was om ’s avonds in Johannesburg aan te komen. Inmiddels hebben we talloze keren mensen ’s avonds opgehaald of afgeleverd op het vliegveld – super veilig, geen probleem. Kijk, op vrijdagavond met pech langs de weg staan in de buurt van een township als Alexandra, da’s een ander verhaal. Er zijn absoluut do’s en don’ts voor toeristen – maar die heb je ook in New York, zelfs in Amsterdam. Met gewone voorzichtigheid kom je een heel eind.
Als je de samenleving als een piramide beschouwt, zitten de criminelen in de arme onderlaag. In het midden een brede laag van vriendelijk volk. Het uiterste topje is ook weer gevuld met schurken. Daar zetelt de regering. De goeden niet te na gesproken, maar het African National Congress is helaas geen schare Nelson Mandela’s. Sinds de bevrijdingsbeweging in 1994 aan de macht kwam, is het gros vooral bezig met schaamteloze zelfverrijking. Fraude, bedrog, machtsmisbruik en corruptie vieren hoogtij. Daarbij zakken de publieke sectoren als binnenlandse zaken, onderwijs en gezondheidszorg steeds verder weg in het moeras van mismanagement. Het ANC benoemt op cruciale posten allereerst trouwe partijgenoten om ze te belonen voor hun aandeel in de strijd tegen de apartheid. Of die mensen verstand van zaken hebben, is punt twee. Dat het land daardoor zoetjesaan steeds verder afglijdt, interesseert ze niet. Ik stel het heel hard, maar voor mij is dit de grootste vorm van misdaad.
De regering komt ermee weg, want de partij heeft een heel groot ‘bevrijdingskrediet’. Puur vanwege het afschaffen van de apartheid zal ze de verkiezingen van 2014, 2019 en waarschijnlijk ook 2024 nog met ruime meerderheid winnen. Mijn enige hoop voor het land is tamelijk utopisch: een nieuwe partij, met eerlijke, integere leiders.

Tot die tijd blijft het een prachtig land - voor toeristen.


Afscheidscolumn Seuntjie, in de Gelderlander van 31 juli.