Kaaskop

Zondag gebraaid met de familie Moloi en leerzame gesprekken gevoerd. De Paasvakantie is bijna voorbij (school begint morgen weer) en zo kwamen we op de vraag waarom er bij het uitdelen van goed-je-best-gedaan-certificaten op school altijd een rij Indiër-kindertjes op het podium staan, plus een handvol blanke, en maar één of twee zwarte, terwijl die toch veruit in de meerderheid zijn. Ligt dat nou aan de vermogens van die kinderen of aan het gebrek aan stimulering van thuis uit?
Nou, dat laatste dus, volgens Theo, die zelf jarenlang lerares Engels is geweest in een township. "Als je de huiswerkboeken nakijkt, zul je zien dat dertig van de vijfendertig hun huiswerk niet hebben gemaakt. Daar wordt thuis ook niet naar gekeken."
Huh? Wil je dan niet dat je kind goed z’n best doet op school, dat het wat leert, dat het vooruit komt in het leven? Dat het meer kansen krijgt dan jij hebt gehad, onder de Apartheid? Je stuurt het toch niet voor niks naar school??
"Nee hoor, interesseert ze niks. Zolang het kind maar op school zit, is het goed. De rest zal ze worst wezen."
Daar zakt mij dus de broek van af. Geen eigen verantwoordelijkheid, scholing is voor de school en die regelt dat maar. En volgens Theo geldt dat net zo goed voor de ouders van de school van onze meiden. En de Heidelberg Public School-ouders zijn echt niet de armsten of de domsten, dat zijn hele modale zwarte mensen, waarvan het gros gewoon werkt en inkomen heeft. Zo leren we elke dag weer bij.

Opvallend cultuurverschil zit ook in de jalouzie. Bijna alle zwarte Zuid-Afrikanen spelen mee in de lotto, maar je moet vooral nooit laten blijken dat je iets hebt gewonnen. "Als wij een miljoen zouden winnen, zouden we het wel aan jullie kunnen vertellen, maar niet aan de familie", zegt Theo.
Want A) het wordt uitgelegd als 'gallisella', wat zoveel betekent als opscheppen, pochen; en B) de hele familie gaat er automatisch van uit dat ze meedelen in de pot en men is hoogst beledigd als dat niet gebeurt. Ze zouden het geld dus heel voorzichtig moeten uitgeven, en smoezen bedenken dat Ivan salarisverhoging zou hebben gehad, of een bonus. Een Hollands bedenksel zoals de Postcodeloterij – waarbij het openbaar is waar de jackpot is gevallen – is hier dan ook volstrekt ondenkbaar.
Onze dochters worstelen daar ook wel met die jalouzie. Op school vertellen dat je in het weekend iets leuks hebt gedaan, is eigenlijk not done. Het wordt meteen uitgelegd als jennen, 'wij-lekker-wel-en-jullie-lekker-niehieieiet!'. In Nederland werkt dat toch anders.

Marcel weet nu ook wat zijn bijnaam betekent. In de BAT-fabriek noemen zijn zwarte collega's 'm kasie. Zal wel van 'kaaskop' komen, dacht Mars. Van Ivan en Theo geleerd dat het in feite khazi is, wat zoveel betekent als bloedbroeder. Het is een heel groot compliment voor een blanke. "Als er ooit stront komt, gaan ze voor jou door het vuur. Als iemand plannen zou hebben om jou te vermoorden, dan zullen ze hém eerst vermoorden, nog voordat jij ergens van weet", garandeert Ivan.
Kijk, da’s nou toch fijn om te weten!